Επταπύργιο - Γεντί Κουλέ 

Το Επταπύργιο, γνωστό και ως Γεντί κουλέ στα οθωμανικά, αποτελεί έναν αρκετά σημαντικό χώρο στην ιστορία της Θεσσαλονίκης. Βρίσκεται στο βορειοανατολικό μέρος των τειχών της Θεσσαλονίκης, στην Ακρόπολη, χτισμένο στο υψηλότερο σημείο της Άνω Πόλης και διαιρείται σε δύο ξεχωριστές ενότητες, το βυζαντινό φρούριο και τα νεότερα κτίσματα των φυλακών.

Ιστορία

Τα κάστρα που βλέπουμε και σήμερα, χτίστηκαν την Βυζαντινή Παλαιολόγεια εποχή τον 14ο αιώνα, πάνω σε παλαιότερα κτίσματα που χρονολογούνται τον 9ο αιώνα. Ο ρόλος της κατασκευής ήταν καθαρά για την προστασία της πόλης, λειτουργώντας ως καταφύγιο για τον πληθυσμό σε περιόδους πολιορκιών και για την στρατοπέδευση της φρουράς της πόλης. 

Κατασκευή

Η ονομασία «Επταπύργιο» προέρχεται από τους επτά πύργους που είναι τοποθετημένη στην βόρεια πλευρά του κάστρου της ακροπόλεως. Το κάστρο είναι οχυρωμένο από πύργους και τείχη που είναι αρκετά ισχυρά για να ενισχύσουν την προστασία της πόλης. Οι πύλες του, οι οποίες ήταν μεγάλες και επιβλητικές, γνωστές ως «Πορτάρες», είναι αυτές που σε οδηγούν προς το εσωτερικό της Ακρόπολης. Ο Πύργος του Τριγωνίου, ο οποίος αποτελεί από τα πιο εμβληματικά και ισχυρά σημεία των τειχών, είναι το σημείο που συνδέει την Ακρόπολη με τα τείχη της που κατηφορίζουν προς την θάλασσα.

Το επταπύργιο, αποτελεί ένα από τα σημαντικότερα φρούρια, μαζί με του Βαρδαρίου, τον Λευκό πύργο και το Τόπ Χανέ (Top Hane), καθώς είναι αυτό που πρόσφερε τη καλύτερη άμυνα της πόλης. Η στρατηγική τοποθεσία του, η οποία βρισκόταν σε υψηλό υψόμετρο, το οποίο πρόσφερε εξαιρετική θέα και είχε φυσική κλίση του εδάφους, την καθιστούσε ιδανική και εξαιρετικά πολύτιμη για τα οχυρωματικά έργα, γεγονός που έγινε αντιληπτό από τα πρώτα χρόνια ίδρυσης της Θεσσαλονίκης. Καθώς πραγματοποιήθηκε η άλωση της Πόλης από τους Οθωμανούς, το 1430, οι Οθωμανοί της εποχής συνέχισαν την ενίσχυση της κατασκευής με επιπλέον τροποποιήσεις και προσθήκες. 

Από φρούριο σε Φυλακή

 Στα τέλη του 19ου αιώνα, συγκεκριμένα το 1890, το Επταπύργιο μετατράπηκε σε φυλακή, το οποίο διαδραμάτισε την αλλαγή στο χαρακτήρα και την αρχιτεκτονική του. Ό,τι είχε απομείνει από κτίσματα στο εσωτερικό μέρος, καταστράφηκαν ή κατεδαφίστηκαν και στην θέση τους ανεγέρθηκαν καινούργια κτίρια κατά μήκος των τειχών, τα οποία εξυπηρετούσαν το σωφρονιστικό σύστημα, πράγμα που αλλοίωνε την ιστορία και λειτουργία του ιστορικού μνημείου. Ο εξωτερικός χώρος του επταπύργιου, δηλαδή η αυλή, χωρίστηκε σε πέντε μέρη, όπου στο κέντρο της βρισκόταν το παρατηρητήριο της φυλακής και στην συνέχεια προστέθηκαν και άλλες εγκαταστάσεις, όπως το εκκλησάκι, χώροι διοίκησης και τα κελιά που χρησίμευαν στην απομόνωση των κρατουμένων. Η λειτουργεία των φυλακών διήρκησε μέχρι το 1989 και έπειτα απέκτησε δικαιώματα του χώρου το Υπουργείο Πολιτισμού, το οποίο ξεκίνησε έργα αποκατάστασης. 

Σημερινή Χρήση

Φτάνοντας στο σήμερα, το Επταπύργιο εξακολουθεί να αποτελεί ένα σημαντικό μνημείο πολιτιστικής κληρονομιάς. Λειτουργεί σήμερα, ως πολιτιστικός χώρος, υπό την διεύθυνση της 9ης Εφορείας Βυζαντινών Αρχαιοτήτων, στον οποίο διοργανώνονται εκθέσεις, εκδηλώσεις και πολιτιστικά δρώμενα. Σε ένα γενικό σύνολο, το Επταπύργιο είναι ένας μοναδικός προορισμός, ο οποίος συμβάλει στην πολυδιάστατη ιστορικότητα της Θεσσαλονίκης.